Quần đảo Cát Bà là một trong những điểm du lịch hàng đầu tại Việt Nam, thu hút du khách bởi vẻ đẹp hoang sơ, hệ sinh thái đa dạng và những danh hiệu danh giá trên tràn quốc tế. Năm 2023, Cát Bà chính thức trở thành một phần của Di sản Thiên nhiên Thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà do UNESCO công nhận.
Vị trí địa lý và lịch sử hình thành quần đảo Cát Bà
Quần đảo Cát Bà nằm ở khu vực biển Đông Bắc Việt Nam, thuộc địa phận huyện Cát Hải, thành phố Hải Phòng. Đây là một trong những quần đảo lớn và quan trọng của khu vực phía Bắc, có vị trí chiến lược cả về kinh tế, du lịch và quốc phòng.
Cát Bà cách trung tâm thành phố Hải Phòng khoảng 60 km theo đường biển và cách vịnh Hạ Long khoảng 25 km. Quần đảo này bao gồm 388 hòn đảo lớn nhỏ với tổng diện tích lên đến 345 km², trong đó đảo Cát Bà là đảo lớn nhất, có diện tích khoảng 153 km².
Đảo Cát Bà được biết đến với địa hình đa dạng, bao gồm hệ thống núi đá vôi, rừng nhiệt đới, hang động và vịnh biển tuyệt đẹp, tạo nên cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và độc đáo.
Về tên gọi, theo truyền thuyết dân gian, “Cát Bà” có nguồn gốc từ “Các Bà”, để chỉ những người phụ nữ đảm nhận vai trò hậu phương, lo hậu cần cho các vị tướng và binh lính ra trận đánh giặc. Trải qua thời gian, cách gọi này dần được chuyển thành “Cát Bà” như ngày nay. Bên cạnh đó, trên đảo còn có một địa danh nổi tiếng là “Cát Ông”, tương truyền là nơi các đấng nam nhi luyện tập võ nghệ và chiến đấu bảo vệ quê hương.
Xét về lịch sử hành chính, trước năm 1945, quần đảo Cát Bà thuộc tỉnh Quảng Yên (nay là tỉnh Quảng Ninh). Sau Cách mạng Tháng Tám, khu vực này được sáp nhập vào Hải Phòng, chính thức trở thành một phần của thành phố cảng quan trọng bậc nhất miền Bắc. Trước năm 1977, Cát Bà là một huyện riêng, nhưng sau đó được hợp nhất với huyện Cát Hải, tạo thành huyện Cát Hải như ngày nay. Sự thay đổi này nhằm quản lý hành chính hiệu quả hơn, đồng thời thúc đẩy sự phát triển kinh tế, du lịch và bảo tồn hệ sinh thái của quần đảo.
Với vị trí địa lý đặc biệt cùng bề dày lịch sử, Cát Bà không chỉ là một điểm đến du lịch hấp dẫn mà còn mang giá trị quan trọng về văn hóa, kinh tế và sinh thái, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển chung của Hải Phòng cũng như khu vực vịnh Bắc Bộ.
Xem thêm: Dự án Xanh Island Cát Bà
Khí hậu quần đảo Cát Bà
Quần đảo Cát Bà nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ đại dương, mang đến nền khí hậu ôn hòa, dễ chịu hơn so với khu vực đất liền. Nhờ có vị trí địa lý đặc biệt, thời tiết tại đây có sự khác biệt rõ rệt theo mùa nhưng không quá khắc nghiệt.
Mùa hè trên đảo thường kéo dài từ tháng 5 đến tháng 9, với nền nhiệt trung bình dao động từ 25-28°C. Vào những ngày cao điểm nắng nóng, nhiệt độ có thể vượt ngưỡng 30°C nhưng vẫn mát mẻ hơn so với khu vực nội địa nhờ gió biển điều hòa. Ngược lại, mùa đông từ tháng 11 đến tháng 2 năm sau thường có thời tiết mát mẻ đến lạnh, với nhiệt độ trung bình giảm xuống dưới 20°C. Khi có ảnh hưởng của gió mùa đông bắc, nhiệt độ có thể giảm xuống dưới 10°C, tạo cảm giác se lạnh đặc trưng của miền Bắc Việt Nam.
Lượng mưa trung bình hàng năm trên quần đảo khá cao, dao động từ 1.700 – 1.800 mm, tập trung chủ yếu vào mùa hè, đặc biệt là các tháng từ tháng 7 đến tháng 9. Do chịu tác động từ biển, độ ẩm không khí tại Cát Bà luôn ở mức cao, trung bình khoảng 85%, tạo nên không gian mát mẻ nhưng đôi khi cũng mang lại cảm giác ẩm ướt, nhất là vào những ngày trời nồm.
Bên cạnh đó, hệ thống thủy triều trên vùng biển quần đảo Cát Bà có sự dao động khá lớn, với biên độ thay đổi từ 3,3 đến 3,9 m. Độ mặn của nước biển tại đây cũng có sự khác biệt theo mùa: vào mùa mưa, khi lượng nước ngọt đổ về nhiều, độ mặn giảm xuống khoảng 0,930%, trong khi vào mùa khô, độ mặn có thể tăng lên mức 3,111%.
Nhờ đặc điểm khí hậu ôn hòa, không quá khắc nghiệt, Cát Bà trở thành điểm đến lý tưởng cho du khách quanh năm, với mỗi mùa mang một nét đẹp riêng, thu hút cả những người yêu thích khám phá thiên nhiên và nghỉ dưỡng biển đảo.
Địa hình và hệ sinh thái của quần đảo Cát Bà
Quần đảo Cát Bà sở hữu địa hình karst nhiệt đới bị biển xâm thực, tạo nên cảnh quan đa dạng với những ngọn núi đá vôi trùng điệp, thung lũng karst, hang động và vịnh biển tuyệt đẹp. Các hòn đảo ở đây có hình dáng độc đáo, nhiều đảo được đặt tên theo hình thù như hòn Ớt, hòn Chuông, hòn Mai Rùa, hòn Đuôi Rồng.
Hệ sinh thái trên quần đảo rất phong phú với hơn 3.000 loài động, thực vật sinh sống trên cạn và dưới biển, trong đó nhiều loài nằm trong sách Đỏ Việt Nam và thế giới. Đặc biệt, Voọc Cát Bà là loài linh trưởng đặc hữu, quý hiếm bậc nhất trên thế giới, chỉ còn tồn tại tại khu vực này.
Ngoài rừng nguyên sinh, Cát Bà còn có hệ sinh thái biển đa dạng với rạn san hô, rừng ngập mặn, đầm phá và nhiều vụng vịnh nhỏ tạo nên một hệ sinh thái đặc biệt quan trọng đối với đa dạng sinh học khu vực.
Xem thêm: Đánh Giá Chi Tiết Về Flamingo Cát Bà Resort Mới Nhất
Danh hiệu và tiềm năng du lịch quần đảo Cát Bà
Quần đảo Cát Bà không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ mà còn được công nhận bởi nhiều danh hiệu danh giá trên trường quốc tế, khẳng định giá trị nổi bật về cảnh quan và đa dạng sinh học.
- Năm 2004, UNESCO chính thức công nhận quần đảo Cát Bà là Khu dự trữ sinh quyển thế giới nhờ hệ sinh thái đa dạng, bao gồm rừng nhiệt đới trên núi đá vôi, rừng ngập mặn, thảm cỏ biển và hệ thống san hô phong phú. Đây là nơi sinh sống của hàng nghìn loài động thực vật quý hiếm, trong đó có nhiều loài đặc hữu như voọc Cát Bà – một trong những loài linh trưởng hiếm nhất thế giới.
- Năm 2013, Chính phủ Việt Nam xếp hạng quần đảo Cát Bà là Di tích quốc gia đặc biệt, ghi nhận những giá trị quan trọng về địa chất, sinh thái và văn hóa – lịch sử của khu vực này.
- Năm 2023, quần đảo Cát Bà cùng với Vịnh Hạ Long được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới, nâng tầm giá trị của khu vực này trên bản đồ du lịch toàn cầu. Danh hiệu này không chỉ là niềm tự hào của Việt Nam mà còn là động lực thúc đẩy bảo tồn và phát triển du lịch bền vững.
Với những danh hiệu danh giá và lợi thế tự nhiên đặc biệt, quần đảo Cát Bà đang được đầu tư mạnh mẽ để trở thành một điểm đến du lịch đẳng cấp quốc tế. Bên cạnh cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ, Cát Bà còn hấp dẫn du khách bởi nhiều loại hình du lịch đa dạng:
- Du lịch sinh thái và khám phá thiên nhiên: Du khách có thể tham quan Vườn quốc gia Cát Bà, trekking qua những cánh rừng nguyên sinh, khám phá hệ thống hang động như hang Quân Y, hang Trung Trang, hay chèo thuyền kayak giữa làn nước xanh trong của vịnh Lan Hạ.
- Du lịch biển đảo và nghỉ dưỡng: Hệ thống bãi biển tuyệt đẹp như Cát Cò 1, Cát Cò 2, Cát Cò 3 cùng các khu nghỉ dưỡng cao cấp ven biển mang đến trải nghiệm thư giãn lý tưởng.
- Hoạt động thể thao và phiêu lưu: Leo núi mạo hiểm trên các vách đá vôi dựng đứng, lặn biển khám phá hệ sinh thái san hô, hoặc chèo thuyền qua các làng chài nổi để cảm nhận cuộc sống của ngư dân địa phương.
- Du lịch văn hóa – lịch sử: Tham quan các di tích lịch sử như Pháo đài thần công, làng chài Cái Bèo – một trong những làng chài cổ nhất Việt Nam với hơn 7.000 năm lịch sử.
Nhờ những tiềm năng vượt trội và sự phát triển bền vững, quần đảo Cát Bà không chỉ là một điểm đến du lịch lý tưởng mà còn là niềm tự hào của Việt Nam trên bản đồ du lịch thế giới.
